ภาษา โทรทัศน์ และเม็ดเงิน : ขุดต้นตอที่ทำให้พรีเมียร์ลีกได้รับความนิยมกว่ากัลโชในไทย

พรีเมียร์ลีก อังกฤษ คือลีกฟุตบอลอันดับหนึ่งของโลก หากวัดด้วยแง่ของความนิยม และในบรรดาชาติที่คลั่งไคล้ลีกลูกหนังแดนผู้ดี หนึ่งในนั้นมีชื่อของประเทศไทย

ข้อมูลจากเว็บไซต์ globalwebindex เปิดเผยว่า คนไทยกว่า 77 เปอร์เซ็นต์ ติดตามการแข่งขันฟุตบอลพรีเมียร์ลีก มากกว่าที่คนอังกฤษด้วยซ้ำ

ความชื่นชอบฟุตบอลพรีเมียร์ลีกของชาวไทย ดำเนินสืบต่อมายาวนานหลายสิบปี อาจไม่ใช่เรื่องน่าแปลกใจนัก เพราะลีกแห่งนี้ สามารถรักษามาตฐานความสนุกของลีก และพัฒนาเสน่ห์ของการแข่งขันอยู่ตลอดเวลา จนทำให้แฟนบอลทั้งหน้าเก่าและใหม่ ยังคงติดตามการแข่งขันอยู่แทบทุกสัปดาห์

 

ทว่าก่อนหน้าที่ พรีเมียร์ลีก จะเข้ามาตีตลาดในบ้านเราแตกกระเจิง ย้อนกลับไปสักประมาณ 20-30 ปีที่แล้ว “กัลโช่ เซเรีย อา” จัดเป็นศูนย์กลางของโลกฟุตบอลในเวลานั้น 

ตั้งแต่ช่วงยุค 80’s - ยุค 90’s ลีกสูงสุดของประเทศอิตาลี เต็มไปด้วยนักเตะระดับโลกมากมาย เช่น มิเชล พลาตินี, รุด กุลลิท, ดีเอโก มาราโดนา, มาร์โก ฟาน บาสเทน, โลธาร์ มัทเธอุส, โรแบร์โต บาจโจ้, โรนัลโด้, กาเบรียล บาติสตูตา, ซีเนดีน ซีดาน และอีกมากมายเกินกว่าจะสามารถกล่าวชื่อได้ทั้งหมด จนครองความนิยมในไทยในยุคหนึ่ง 

แต่ไม่ว่ากัลโช เซเรีย อา จะโด่งดังขนาดไหน พรีเมียร์ลีก อังกฤษ ยังคงเป็นลีกฟุตบอลคู่บุญของชาวไทย และไม่เคยเสื่อมความนิยม แม้ในวันที่ฟุตบอลลีกสูงสุดประจำแดนผู้ดี ตกเป็นรองฟุตบอลอิตาลี ในเรื่องของคุณภาพนักเตะ และการแข่งขัน

ความผูกพันที่มากกว่า 

“ยุคนั้นเป็นยุคทอง ของฟุตบอลกัลโช เซเรีย อา อย่างแท้จริง มีทีมที่เก่งกาจ ทั้ง เอซี มิลาน, นาโปลี, โรมา รวมถึง ยูเวนตุส ที่ยิ่งใหญ่มาก่อนหน้านี้แล้ว”

นพนันท์ ศรีศร หรือที่แฟนบอลชาวไทย รู้จักกันในชื่อ “หมู นพนันท์” นักข่าวและคอลัมนิสต์ ฟุตบอลอิตาลีชื่อดัง กล่าวย้อนเวลาถึงช่วงยุครุ่งเรื่องของฟุตบอลอิตาลี

 

ตลอดช่วงยุค 80’s คือห้วงเวลา ที่วงการฟุตบอลอิตาลี เต็มไปด้วยนักเตะแข้งทอง จากทั้งในและนอกประเทศ กระจายค้าแข้งอยู่ทั่วประเทศ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ในช่วงปลายของทศวรรษ จนดึงดูดความสนใจจากแฟนบอลทั่วโลก ให้หันมาจับจ้องที่ฟุตบอลลีกสูงสุด ของแดนมักกะโรนี “กัลโช เซเรีย อา”

ท่ามกลางความรุ่งเรืองของฟุตบอลอิตาลี ประเทศไทยไม่สามารถ สวนกระแสโลกฟุตบอลได้ ในปี 1986 จึงได้มีการซื้อลิขสิทธิ์ถ่ายทอดสด ฟุตบอลลีกกัลโช เซเรีย อา เพื่อนำมาถ่ายทอด ทางโทรทัศน์ เป็นครั้งแรกของประเทศไทย 

“เราต้องยอมรับว่าตอนนั้น กัลโช เซเรีย อา คือลีกฟุตบอลที่ดีที่สุดในโลก เป็นลีกฟุตบอลที่ท้าทายนักเตะทุกคน ทำให้นักฟุตบอลระดับซุปเปอร์สตาร์ ย้ายมาเล่นที่นี่กันเยอะ และในช่วงเวลานั้น บุนเดสลีกา เยอรมัน ลาลีกา สเปน ก็ยังไม่เป็นที่นิยมเท่าไหร่ แม้แต่ พรีเมียร์ลีก ก็สู้ไม่ได้”

ในกรณีของกัลโช เซเรีย อา คงปฏิเสธไม่ได้ว่า อิทธิพลของซุปเปอร์สตาร์ มีผลอย่างมาก ที่ทำให้แฟนฟุตบอลหันไปติดตาม แต่หากจะมัดใจแฟนบอล ให้ติดตามต่อเนื่องยาวนาน การสร้างความผูกพัน ถือเป็นเรื่องที่สำคัญ ในกรณีนี้ ฟุตบอลลีกสูงสุดของอังกฤษ ได้เปรียบอย่างมหาศาล 

“ฟุตบอลอังกฤษ เข้ามาก่อนฟุตบอลอิตาลีนานมาก ตั้งแต่ก่อนมีการถ่ายทอดสดด้วยซ้ำ” นพนันท์ ศรีศร ขยายภาพให้เห็นชัดขึ้น “สมัยก่อนฟุตบอลอังกฤษ จะเข้ามาผ่านคลิปข่าวของบีบีซี (BBC) ท้ายคลิปข่าว ก็จะมีพวกไฮไลต์ฟุตบอลดิวิชั่น 1 (ลีกสูงสุดของฟุตบอลอังกฤษในอดีต) แถมมาด้วยตลอด”

“พอคนดูบ่อยๆ เข้า ก็เริ่มติด เริ่มสนใจ หลังจากนั้นพอมีการถ่ายทอดสดเข้ามา ทั้งฟุตบอลลีก ฟุตบอลเอฟเอคัพ คนก็ติดตามดูมาเรื่อยๆ”

 

แม้ในช่วงเวลาที่ฟุตบอลกัลโช เซเรีย อา ได้รับความสนใจมากขึ้น แต่การถ่ายทอดสดของฟุตบอลอังกฤษในเมืองไทย ไม่เคยหายไปไหน แฟนบอลยังสามารถตามเชียร์ทีมรักจากแดนผู้ดีได้อย่างต่อเนื่อง

ความผูกพันระหว่างแฟนบอล กับสโมสรฟุตบอลอังกฤษ ถูกสร้างผ่านการติดตามไฮไลต์ และการถ่ายทอดฟุตบอลสด ไปจนถึงเทปการแข่งขัน ด้วยระยะเวลาที่ยาวนาน ทำให้แฟนฟุตบอล ยังคงติดตามการแข่งขันฟุตบอลลีกสูงสุดของอังกฤษ แม้ชื่อเสียงของนักฟุตบอล จะเป็นรองกัลโช เซเรีย อา

ข่าวสารที่สามารถติดตามได้

การเป็นแฟนฟุตบอล นอกจากผลการแข่งขันในสนาม ข่าวคราวความเคลื่อนไหวต่างๆ คือสิ่งที่แฟนบอลให้ความสนใจ และอยากรับรู้มากเช่นกัน เพื่อให้ตัวเองทันทุกข่าวสาร ไม่ตกหล่นเรื่องราวที่เกิดขึ้นในโลกฟุตบอล

 

ในยุคที่อินเทอร์เน็ต ยังไม่เฟื่องฟู การติดตามข่าวสารผ่านทางนิตยสาร และหนังสือพิมพ์ คือทางเลือกที่ง่ายที่สุด ซึ่งข่าวที่เรารับรู้ผ่านทางหน้าสื่อมากที่สุด คือ ลีกสูงสุดของฟุตบอลอังกฤษ

ภาษา คือเครื่องมือสำคัญที่สุดของการสื่อสาร สำหรับคนไทย ภาษาอังกฤษคือภาษาที่สอง คนจำนวนไม่น้อยสามารถใช้ภาษานี้ได้อย่างคล่องแคล่ว...สำหรับนักข่าวทั่วไปแล้ว การแปลข่าวฟุตบอลต่างประเทศ วิธีที่ง่ายที่สุด คือการแปลข่าวจากภาษาอังกฤษ และข่าวฟุตบอล ที่ถูกนำเสนอด้วยภาษาอังกฤษมากที่สุด คือข่าวของฟุตบอลลีกสูงสุดอังกฤษ

หรือบางคนที่อาจรับข่าวสารโดยตรง ไม่ผ่านการแปล การติดตามข่าวสารจากภาษาอังกฤษ คือทางที่ง่ายที่สุดของแฟนฟุตบอล ซึ่งข่าวฟุตบอลที่ถูกนำเสนอ เป็นภาษาอังกฤษมากที่สุด ย่อมเป็นข่าวของฟุตบอลอังกฤษ

“ฟุตบอลอิตาลี ทำข่าวยากกว่าฟุตบอลอังกฤษเยอะ เพราะคนรู้ในภาษาอิตาลี ในประเทศไทยมีน้อย แถมคนรู้ภาษาอิตาลีส่วนใหญ่ ไม่ชอบทำงานเป็นนักข่าวอีก หรือถ้าจะให้แปลข่าวฟุตบอลอิตาลี จากภาษาอังกฤษ ก็ไม่ค่อยดีเท่าไหร่ เพราะถูกบิดเบือน ใส่สีตีไข่เสียเยอะ” 

“ตอนที่ผมไปทำข่าวฟุตบอล ที่ประเทศอิตาลี ก็ไม่ใช่เรื่องง่าย ต้องรีบหาข่าว เขียนข่าว ให้เสร็จก่อนเที่ยงวัน แล้วรีบส่งแฟกซ์มาที่เมืองไทย เพื่อให้ข่าวลงได้รวดเร็วทันเหตุการณ์ ไม่เหมือนกับฟุตบอลอังกฤษ ที่สามารถแปลข่าวจากหนังสือพิมพ์ได้ง่ายมากกว่า” นพนันท์ ศรีศร เล่าถึงประสบการณ์ตรงของเขา กับการเป็นสื่อสายฟุตบอลอิตาลี

 

การรับรู้เรื่องราวข่าวสารต่างๆ ย่อมมีผลกับพฤติกรรมของผู้เสพข่าว ที่จะทำให้รู้สึกผูกพันกับลีกฟุตบอล ผ่านการรับรู้ข้อมูลของทั้งทีมตัวเอง และทีมคู่แข่งร่วมลีก

ขณะเดียวกันข้อมูลข่าวสาร คือสิ่งที่แฟนบอลสามารถนำไปแลกเปลี่ยน ระหว่างหมู่แฟนบอลด้วยกัน ซึ่งช่วยกระชับความสัมพันธ์ ในกลุ่มแฟนบอล และสร้างสังคมของคนดูกีฬาให้ใหญ่ขึ้น ช่วยให้การดูฟุตบอล มีความสนุกมากยิ่งขึ้นกว่าเดิม เพราะนอกจากจะได้ดูฟุตบอลแล้ว ยังเป็นพื้นที่ให้พูดคุย กับเพื่อนคอฟุตบอลด้วยเช่นกัน

ในจุดนี้ฟุตบอลอังกฤษ ได้เปรียบมหาศาล เพราะการถ่ายทอดเกมการแข่งขัน ในเมืองไทยอย่างยาวนาน ทำให้หลากหลายสโมสร ครองใจแฟนบอลมาตั้งแต่ในอดีต เช่น ลิเวอร์พูล, เอฟเวอร์ตัน, แมนเชสเตอร์ ยูไนเต็ด หรือ ลีดส์ ยูไนเต็ด และทำให้สังคมแฟนบอลอังกฤษ ขยายตัวขึ้นเรื่อยๆ

ฟุตบอลทางเลือก?

ถึงแม้จะเข้ามาทีหลัง แต่กัลโช เซเรีย อา สามารถสร้างจุดขายของตัวเองได้อย่างรวดเร็ว ผ่านการถ่ายทอดรูปแบบการเล่นบนสนาม ที่เน้นฟุตบอลซึ่งใช้เทคนิค ของนักเตะชั้นนำของโลกในเวลานั้น ที่กระจายเล่นอยู่ทั่วลีก ผสมผสานไปกับแทคติคสุดเขี้ยว ตามแบบฉบับฟุตบอลอิตาลี บางสโมสรในอิตาลีเล่นเกมรุกเอนเตอร์เทนแฟนบอล ขณะที่บางทีมมาพร้อมกับปรัชญาเกมรับที่น่าหลงไหล

 

การเข้ามาของฟุตบอลอิตาลี ช่วยสร้างความตื่นตาตื่นใจ ให้กับแฟนบอลชาวไทย เพราะก่อนหน้านี้ สไตล์การเล่นที่คนไทยคุ้นชิน คือฟุตบอลแบบอังกฤษดั้งเดิม ที่เน้นการใช้พละกำลัง วิ่งสู้พัด ร่วมถึงการเข้าปะทะแบบหนักหน่วง ถึงลูกและถึงคน

สไตล์การเล่นที่น่าดึงดูด ของฟุตบอลอิตาลีในช่วงปลายยุค 80’s ไปจนถึงยุค 90’s ช่วยให้แฟนบอลไทย หันไปสนใจ และติดตามฟุตบอลอิตาลี หลายคนประกาศตัวเป็นสาวกของสโมสรชั้นนำอิตาลี ไม่ว่าจะเป็น ยูเวนตุส, เอซี มิลาน, อินเตอร์ มิลาน, โรมา, ลาซิโอ ไปจนถึง ฟิออเรนตินา และ ปาร์มา ซึ่งแต่ละทีมมีเอกลักษณ์เฉพาะตัวของสโมสร ต่างกันออกไป

อย่างไรก็ตาม ไม่ได้หมายความว่า การที่คนไทยหันไปสนใจฟุตบอลอิตาลี แฟนบอลไทยที่ติดตามฟุตบอลอังกฤษ จะลดน้อยลงไปแต่อย่างใด

“แฟนบอลอิตาลีส่วนใหญ่ ก็เป็นแฟนบอลกลุ่มเดิม กับที่ติดตามฟุตบอลอังกฤษมาก่อนหน้านี้ ไม่ใช่แฟนบอลกลุ่มใหม่หรอก แต่ที่เขาหันมาสนใจฟุตบอลอิตาลี ก็เพราะฟุตบอลอิตาลี มีเสน่ห์ที่น่าดึงดูดใจแฟนบอลบางกลุ่มมากกว่า ถึงอย่างไรฟุตบอลอังกฤษ ก็คือฟุตบอลอันดับหนึ่งของคนไทยเสมอ เป็นมาโดยตลอด” นพนันนท์ ศรีศร กล่าวกับ Main Stand 

 

หากจะบอกว่า ฟุตบอลอิตาลี เข้ามาในเมืองไทย ในฐานะฟุตบอลทางเลือก คงจะไม่ผิดนัก สำหรับใครที่ไม่ชอบฟุตบอลหนักหน่วง ตามแบบฉบับอังกฤษ การรับชมลีกกัลโช เซเรีย อา สามารถเข้ามาตอบโจทย์ แฟนบอลกลุ่มนี้

หากแต่สุดท้ายแล้ว แฟนบอลชาวไทยไม่สามารถตัดขาด การติดตามฟุตบอลจากอังกฤษ แม้อาจจะชอบฟุตบอลอิตาลีมากกว่า แต่การแข่งขันฟุตบอลอังกฤษ ยังคงอยู่ในการจับจ้อง ของคอลูกหนังชาวไทย ด้วยองค์ประกอบหลายอย่าง ทั้งข่าวสารฟุตบอลอังกฤษ ที่อยู่รอบตัวแฟนบอล จากการเผยแพร่ของสื่อ รวมถึงสังคมแฟนบอลอังกฤษ ที่แข็งแกร่งและขยายตัววงกว้างอยู่ในสังคมไทย

Premier League Strike Back!

ฟุตบอลลีกสูงสุดอังกฤษ อาจได้เปรียบจากปัจจัยหลายองค์ประกอบ ตามที่กล่าวไปข้างต้น แต่หากตลอดช่วงระยะเวลาที่ผ่านมา คุณภาพของเกมการแข่งขัน หรือชื่อเสียงของนักฟุตบอล เป็นรองกัลโช เซเรีย อา ในระยะยาว ลีกฟุตบอลแดนผู้ดีคงไม่สามารถยืนระยะ ครองใจแฟนบอลชาวไทยมาจนถึงปัจจุบัน

 

“ฟุตบอลอังกฤษร่วงหล่นลงไป เพราะเหตุการณ์โศกนาฏกรรมเฮย์เซล ในปี 1985 การโดนแบนจากฟุตบอลยุโรป นักฟุตบอลจึงอยากมาเล่นที่ กัลโช เซเรีย อา มากกว่า ทำให้ฟุตบอลอิตาลีรุ่งเรือง ขึ้นมาเป็นเบอร์หนึ่งแทนที่ฟุตบอลอังกฤษ” นพนันนท์ ศรีศร เผยถึงเหตุการณ์ที่สร้างความเปลี่ยนแปลง ให้กับโลกฟุตบอล ในช่วงยุค 80’s

อย่างไรก็ตาม เหตุการณ์ครั้งนั้น คือจุดเริ่มต้น ของการเปลี่ยนแปลงวงการฟุตบอลอังกฤษ จากฟุตบอลของแรงงานชนชั้นล่าง กลายเป็นฟุตบอลที่เริ่มขับเคลื่อนด้วยเงินทุน ถูกทำให้เป็นสินค้ามากขึ้น และเปิดรับกระแสของแฟนบอลต่างชาติ ภายใต้การนำของ มาร์กาเร็ต แธตเชอร์ นายกรัฐมนตรีของประเทศอังกฤษ ในช่วงเวลานั้น เพื่อหวังทวงคืนการเป็นฟุตบอลลีกเบอร์ 1 ของโลกลูกหนัง

อีกหนึ่งเหตุการณ์สำคัญ ที่มีผลต่อการยกระดับฟุตบอลอังกฤษ คือการก่อตั้งลีกพรีเมียร์ลีก ในปี 1992 หลังจาก 22 ทีมจากลีกสูงสุดเดิมของอังกฤษอย่าง ดิวิชั่น 1 รวมตัวกันออกมาตั้งลีกแข่งขันใหม่ เพื่อยกระดับเพิ่มค่าลิขสิทธิ์ ถ่ายทอดสด มาจากของเดิมขึ้นเป็น 6 เท่า 

การเกิดขึ้นของพรีเมียร์ลีก นอกจากจะเป็นการเพิ่มรายได้ของสโมสร ทำให้ลีกอังกฤษเริ่มหันมาทุ่มซื้อนักเตะชื่อดังเข้าสู่ลีก รวมถึงเป็นการตอกย้ำว่า สโมสรฟุตบอลอังกฤษ เห็นถึงความสำคัญ ของเทคโนโลยีการถ่ายทอดสด ซึ่งในเวลาต่อมากลายเป็นอาวุธสำคัญ ที่สร้างฐานแฟนบอลลีกอังกฤษ ให้แข็งแกร่งในทั่วทุกมุมโลก และสร้างมูลค่ามหาศาล ให้กับลีกในปัจจุบัน

ขณะเดียวกัน ฟุตบอลอิตาลี หลังจากครองความเป็นหนึ่งได้พักใหญ่ จุดพลิกผันได้มาถึง จากวิกฤติเศรษฐกิจของประเทศอิตาลี หลังเข้าสู่ยุคศตวรรษที่ 21 ส่งผลให้นายทุนแดนมักกะโรนี ได้รับผลกระทบอย่างถ้วนหน้า จากที่เคยทุ่มซื้อซูเปอร์สตาร์เข้าสู่ทีม สโมสรอิตาลีไม่สามารถทำแบบนั้นได้อีกต่อไป

ในขณะที่บางทีม จำเป็นต้องขายนักเตะชื่อดังออกจากทีม เพื่อลดปัญหาค่าใช้จ่าย หลายสโมสรโดนพิษเศรษฐกิจเล่นงาน จนเสียสถานภาพความเป็นทีมชั้นนำ เช่น ลาซิโอ, ปาร์มา (ซึ่งเจอปัญหาทางการเงิน จนโดนปรับตกชั้น ในปี 2015) หรือ ฟิออเรนตินา ที่ถูกควบคุมการเงิน และถูกสั่งปรับตกชั้น รวมถึงล้มละลายในปี 2002... นอกจากนี้ รายได้รับรวมของลีกกัลโช เซเรีย อา ในช่วงยุค 2000’s ยังลดลงไปจากยุค 90’s อีกด้วย

 

กัลโช เซเรีย อา ซึ่งควรจะเป็นคู่ต่อกรในระยะยาว ของพรีเมียร์ลีก อังกฤษ จึงสูญเสียสถานภาพลีกฟุตบอลอันดับ 1 ของโลก กลับกลายเป็นอังกฤษที่ฉกฉวยโอกาสนี้ ดึงดูดซูเปอร์สตาร์ ทั้งโค้ช และนักเตะ เข้าสู่ลีก พร้อมกับปรับเปลี่ยนสไตล์การเล่น ให้เน้นเทคนิคสวยงามมากยิ่งขึ้น ขณะที่ปัญหาทางการเงิน ถูกปกปิดด้วยการเปิดรับกลุ่มทุนต่างชาติ เข้ามาเป็นเจ้าของสโมสรฟุตบอลในประเทศ

การพัฒนาและต่อยอด ของพรีเมียร์ลีก อังกฤษ ทำให้พวกเขาพัฒนาความนิยมหนีลีกฟุตบอลอื่นอย่างไม่เห็นฝุ่น ผู้คนที่ยังรอคอยเกมการแข่งขันทุกสุดสัปดาห์ เพื่อรับชมสัญญาณสด ที่ส่งตรงจากประเทศอังกฤษ ผ่านทางโทรทัศน์ คอมพิวเตอร์ หรือโทรศัพท์มือถือ

สำหรับในประเทศไทย ลีกลูกหนังสูงสุดจากแดนผู้ดี จึงกลายเป็นลีกฟุตบอลนอกที่ได้รับความนิยม ไม่แพ้ฟุตบอลลีกในประเทศ และเอาชนะกัลโช เซเรีย อา ได้อย่างชัดเจนในแง่ของความนิยมปัจจุบัน